Is de academische wereld het zat?

Er waren de afgelopen weken opvallend veel gevallen waarin vanuit de wetenschappelijke wereld onvoorwaardelijk stelling werd genomen voor de klimaatwetenschap, of voor wetenschappers die het mikpunt waren van de anti-campagne.

De Amerikaanse en Britse Academies van Wetenschappen gaven samen een publicatie uit waarin ze, zoals ze in hun nieuwsbericht zeggen, uitleg geven over het heldere bewijs dat mensen verantwoordelijk zijn voor verandering van het klimaat. De opzet van de uitgave, 20 vragen met antwoorden aangevuld met een beschrijving van de wetenschappelijke basis, maakt volstrekt duidelijk dat de bekende, steeds weer terugkerende argumenten van zelfverklaarde sceptici allang achterhaald zijn door de inzichten van de serieuze wetenschap, voor zover ze al ooit iets met serieuze wetenschap te maken hebben gehad. De twee vooraanstaande academies geven hiermee een duidelijk signaal af, zeker in de Angelsaksische wereld, waar de anti-klimaatwetenschap meer voet aan de grond heeft dan hier, bijvoorbeeld door de steun die men krijgt van de invloedrijke Murdoch-media.

Niet lang daarna kwam de American Association for the Advancement of Science – ze noemen zichzelf ietwat pompeus “the world’s largest non-government general science membership organization” en zijn uitgever van Science – met “What We Know“: een rapport dat wordt vergezeld door een uitgebreide website. De AAAS benoemt het grote verschil dat er is tussen de wetenschappelijke kennis en de publieke perceptie, en spreekt in het nieuwsbericht over dit initiatief over uitzonderlijk sterk bewijs dat het klimaat verandert. Men maakt geen geheim van de boodschap die men uit wil dragen. Die bestaat uit drie punten:

• De klimaatwetenschap is het er over eens: het klimaat verandert hier en nu.
• We nemen het risico het klimaat in de richting te sturen van plotselinge, onvoorspelbare en mogelijk onomkeerbare veranderingen, met mogelijk zeer schadelijke gevolgen.
• Hoe eerder we ingrijpen, hoe lager het risico en de kosten. En we kunnen veel doen.

Er is nog wel wat meer te zeggen over het AAAS rapport; een blogpost daarover zit in de planning.

Verder was er de haatcampagne tegen Lawrence Torcello, assistent professor filosofie aan het Rochester Institute of Technology in de staat New York. Torcello had het gewaagd om zich in een artikel op The Conversation af te vragen of het organiseren en financieren van een desinformatiecampagne over het klimaat als een misdrijf kan worden beschouwd. Dat was tegen het zere been van de zelfverklaarde sceptici, die bij gebrek aan tegenargumenten een vertrouwde methode gebruikten: het verdraaien van het verhaal van Torcello om de aldus gefabriceerde stropoppen aan te vallen. Waar Torcello het overduidelijk alleen over doelbewust gecreëerde desinformatiecampagnes tegen wetenschappelijke kennis over een reëel risico had, wekte men de indruk dat hij alle hem onwelgevallige meningen of wetenschap zou willen verbieden. Het gevolg laat zich raden: Torcello kreeg een enorme stroom haatmails te verwerken. De president van de universiteit publiceerde een verklaring, als steunbetuiging aan Torcello. Wat daar vooral in opvalt is dat expliciet genoemd wordt dat de aanvallen op Torcello een patroon volgen dat overeenkomt met wat andere wetenschappers die zich met klimaat bezighouden is overkomen. Ook van anderen binnen en buiten zijn universiteit ontving Torcello steunbetuigingen.

Stephan Lewandowsky is al langer het mikpunt van haat en intimidatie, omdat hij in zijn onderzoek de vinger weet te leggen op het complotdenken en kromredeneren van zelfverklaarde sceptici. De intimidatie ging zover dat het online wetenschappelijk tijdschrift Frontiers onlangs besloot een publicatie van Lewandowsky en twee coauteurs in te trekken. Terwijl datzelfde tijdschrift nu juist na onderzoek tot de conclusie was gekomen dat er helemaal niets mis wat met dat artikel. Men zwichtte voor de dreiging van juridische stappen. De University of Western Australia deed dat niet. Zij lieten Lewandowsky opgewekt weten niet bang te zijn voor een eventuele juridische strijd, plaatsten het artikel op hun website en stelden ook nog extra bandbreedte beschikbaar toen dat nodig bleek. Maar daar bleef het niet bij: men besloot om Stephen McIntyre een flinke tik op zijn neus te geven. McIntyre staat bekend om iets dat “wetenschappelijk stalken” genoemd zou kunnen worden. Als hij een artikel vindt waarvan de conclusie hem niet aanstaat, dan begint hij nog wel eens met wat kritische vragen, maar die gaan al snel over in insinuaties en verdachtmakingen aan het adres van de betrokken wetenschappers. Als de resultaten van wetenschappelijk onderzoek McIntyre niet aanstaan, dan moet er in zijn ogen namelijk iets niet deugen aan zo’n onderzoek. En dus neemt McIntyre nooit genoegen met antwoorden op vragen, of geleverde aanvullende informatie, als die zijn vooraf bepaalde mening niet bevestigen. De hoogste baas van de University of Western Austalia – die om ondoorgrondelijke redenen Vice-Chancellor wordt genoemd – heeft McIntyre laten weten dat hij het maar lekker zelf uit moet zoeken, omdat – zo lees ik tussen de regels – het duidelijk is dat het hem niet om de wetenschap te doen is, maar enkel en alleen om het aanvallen en beschadigen van wetenschappers die zich met klimaatverandering bezighouden.

Zou het toeval zijn, of mijn perceptie, of is de wetenschappelijke wereld tegenwoordig bereid net een stapje verder te gaan dan tot voor kort gebruikelijk was bij het verdedigen van de klimaatwetenschap? Wat extra steun zou zeker welkom zijn, want het is onvermijdelijk dat de frustraties de komende jaren alleen maar op zullen lopen in het achterhoedegevecht dat de activisten tegen de klimaatwetenschap voeren. Frustraties die ongetwijfeld deels afgereageerd zullen worden op de wetenschap. Bovendien: wie ook als de argumenten op zijn wenst vast te houden aan zijn mening, heeft niets anders meer dan persoonlijke aanvallen en complottheorieën.

Het lijkt er op dat sommige klimaatsceptici zelf ondertussen inzien dat ze een achterhoedegevecht voeren. Roy Spencer, bijvoorbeeld. Dat was een van de weinige sceptici met nog een zekere wetenschappelijke geloofwaardigheid, maar uit zijn blog blijkt dat hij geen enkele moeite meer doet om die in stand te houden. Zelfs de zorgvuldig geconstrueerde grafiekjes ontbreken al een tijd. Wat resteert: smakeloze (“Did global warming take down Flight 370?”) en kinderachtige (“Global Warming is Destroying April Fools Day”) pogingen tot humor, demonstraties van onbegrip (“Hey, IPCC, quit misusing the term “risk””), en vooral heel veel verontwaardiging; zo veel verontwaardiging dat de op de loer liggende Godwin blijkbaar niet meer te omzeilen was. De frustratie druipt er vanaf.

Frustratie die alleen maar toe zal nemen als de ontwikkeling van een El Niño, zoals die nu plaatsvindt, zich doorzet. Sommige mensen die er verstand van hebben, Robert Scribbler bijvoorbeeld, zien parallellen met de super-Niño van 1998. En het valt niet te ontkennen dat het huidige temperatuurprofiel van de equatoriale Stille Oceaan opvallend overeenkomt met dat van de prenatale fase van Super-Niño in april 1997, zoals de afbeelding hieronder laat zien.

Temperatuurprofiel van de equatoriale Stille Oceaan in april 1997 (de vroege ontstaansfase van de 1998 Super-Niño) en nu. Bron: Nature

Een Niño van enige betekenis leidt nagenoeg onvermijdelijk (tenzij er tegelijkertijd een grote vulkaanuitbarsting is) tot nieuwe temperatuurrecords, ook in de satellietmetingen, en dus tot het einde van het verhaal dat de opwarming is gestopt. Zelfs de grootste opportunist onder de klimaatsceptici zal wel ergens aanvoelen dat het heel erg armoedig zou zijn om 2015 dan maar gewoon te uit te roepen tot nieuw beginpunt van het einde van de opwarming… Waar de ontwikkeling van deze El Niño in het opwarmende klimaat voor wetenschappers een bijzonder interessant verschijnsel is, zou het voor miljoenen mensen een groot probleem kunnen worden: El Niño’s gaan in verschillende delen van de wereld gepaard met zeer extreem weer en dus met grote economische schade en gevaar voor mensenlevens. Dit extreme weer in combinatie met nieuwe warmterecords op wereldschaal zou wel eens tot gevolg kunnen hebben dat de publieke opinie zich tegen klimaatsceptici keert. Al is er op dit moment nog veel onzeker: hoe de ontwikkeling van deze El Niño de komende maanden verder zal verlopen hangt onder meer af van verschillende min of meer toevallige omstandigheden. Het zou voor het komende jaar tot anderhalf jaar allemaal dus nog mee kunnen vallen.

Maar ook zonder een nieuwe Niño zal al de energie die de afgelopen eeuw in het klimaatsysteem is opgehoopt, zich de komende tijd doen gelden. Zoals dat afgelopen jaar ook het geval was, zo blijkt uit het “klimaatjaaroverzicht” van de WMO. Onderstaande afbeelding geeft de meest opvallende extreme weersverschijnselen van 2013; de interactieve kaart op de site van de WMO bevat nog veel meer informatie. Die kaart laat bijvoorbeeld zien dat er ook in 2013 veel meer extreme warmte dan extreme kou was in de wereld. Al was 2013 dan een heel gemiddeld warm jaar, naar 21^e eeuwse begrippen (naar 20^e eeuwse begrippen zou het extreem warm zijn).

Overzicht van opvallende extreme weersverschijnselen in 2013. Bron: WMO, Annual Statement on the Status of the Climate 2013.

Australië was een van de plekken die het zwaar te verduren had, met een extreem warme zomer. Aan de hand van temperatuurgegevens van Australië laat het WMO zien hoe de kans op uitzonderlijke hitte toe kan nemen, als de waarschijnlijkheidsverdeling verschuift door opwarming.

Waarschijnlijkheidsverdeling van de temperatuur in Australië, met en zonder antropogene invloed. Bron: WMO, Annual Statement on the Status of the Climate 2013.

Hoewel het niet mogelijk is om de exacte invloed van klimaatverandering op al dat extreme weer vast te stellen – en sommigen dus onterecht afwezigheid van bewijs zullen blijven verdraaien tot bewijs van afwezigheid – wordt het steeds moeilijker vol te houden dat die invloed onbestaande is. En dat terwijl we nog niet eens op 1 °C opwarming zitten, minder dan de helft van wat tegenwoordig door de internationale gemeenschap aanvaardbaar (en onvermijdelijk) wordt geacht. Het kan niet anders of dit besef dringt steeds meer door bij het grote publiek.

Hoewel de wetenschappelijke strijd over klimaatverandering gestreden is, zal de klimaatwetenschap nog de nodige tijd last hebben van tegenstanders die daar niet van op de hoogte zijn. Steun vanuit de hele wetenschappelijke wereld (misschien wel middels een donatie aan het Climate Science Legal Defense Fund; ze kunnen het gebruiken) blijft dus meer dan welkom. Ook in het belang van de wetenschap en wetenschappers zelf: je weet immers maar nooit welke discipline vandaag of morgen een ontdekking doet die bepaalde groepen in de maatschappij niet aanstaat. En vooral: in het belang van de samenleving als geheel.