The Madhouse Effect

Voor iedereen die zich wel eens in de klimaatwetenschap en de discussies daarover heeft verdiept, zal Michael Mann geen onbekende zijn. Mocht je nieuw zijn in de klimaatdiscussie: Michael Mann is professor in de atmosferische wetenschappen aan de Pennsylvania State University, heeft vele klimaatwetenschappelijke artikelen gepubliceerd en is medeoprichter van de website RealClimate. Mann heeft in de jaren voor de eeuwwisseling samen met collega’s enkele baanbrekende artikelen over temperatuurreconstructies gebaseerd op onder andere boomringen gepubliceerd. Baanbrekend, niet alleen omdat ze de een van de eersten waren die zich hiermee bezighielden, maar ook omdat hun onderzoek al duidelijk liet zien dat de recente opwarming uniek was voor de laatste millennia. De hockeystick-grafiek werd in 2001 gebruikt in het derde IPCC rapport en werd een soort symbool voor de klimaatopwarming. Hierdoor kreeg Mann te maken met ongelooflijke haat- en lastercampagne die tot op de dag van vandaag voortduurt. Duidelijke beelden over de invloed van de mens op het huidige klimaat zijn bij het ontkennersgilde niet gewenst, die moeten blijkbaar met alle mogelijke middelen bestreden worden. Voor de geïnteresseerde, Mann heeft deze strijd beschreven in een boek “The hockey stick and the climate wars”.

Twee jaar geleden heeft Michael Mann de krachten gebundeld met Tom Toles, een cartoonist die in 1990 de Pulitzer Price heeft gewonnen. Een bekende tekening van Toles over false balance hebben we hier al eens gebruikt, bijv. in het blogstuk “Wordt de klimaatwetenschap goed weergegeven in de media?”.
Mann en Toles hebben samen het boek “The Madhouse Effect” geschreven. De vele fraaie en grappige tekeningen van Tom Toles maken het boek erg speciaal en geven het daarmee een unieke plek tussen andere boeken over dit onderwerp. “The Madhouse Effect” heeft de interessante subtitel “How Climate Change Denial Is Threatening Our Planet, Destroying Our Politics, and Driving Us Crazy”. Inderdaad, discussies met leden van het ontkennersgilde zijn niet altijd goed voor je mentale gezondheid. Inmiddels is van “The Madhouse Effect” een paperbackversie verschenen met daarin een extra hoofdstuk over Trump, de Denier-In-Chief. Ik had het boek nog niet gelezen, derhalve was dit een mooie gelegenheid dat alsnog te doen en er hier iets over te schrijven.

Het boek begint met enkele hoofdstukken over hoe wetenschap werkt en legt op een heel toegankelijke manier de elementaire klimaatwetenschappelijke zaken uit die nodig zijn om de huidige en toekomstige klimaatverandering te begrijpen. Er wordt ingegaan op wat ons zoal te wachten staat; o.a. een grotere kans op extreem weer in de vorm van intensere en langdurige hittegolven, droogte, heftige regenval, veranderende windpatronen en zeespiegelstijging. Een hoofdstuk is gewijd aan “Why Should I Give A Damn”. De verwachte negatieve invloed op bijvoorbeeld oogstopbrengsten, waterbeschikbaarheid, landgebruik (kust – zeespiegelstijging), menselijke gezondheid (hitte) en ecosystemen, zal ons allen raken. Ook de negatieve invloed op de economie wordt vermeld, niets doen zal namelijk ook geld kosten. In het boek wordt het voorbeeld van de financiële schade van orkaan Sandy genoemd, maar liefst 65 miljard dollar, en hoewel een een-op-een relatie met klimaatverandering niet direct te leggen is, illustreert dit wel hoe kostbaar een toename van dit type extreem weer kan zijn.

Het vierde hoofdstuk heet “Stages Of Denial”. Hier wordt met argumenten en tekeningen ingegaan op de standaard ontkenners punten: Er is geen global warming, als het er wel is ligt het niet aan de mens, als het toch aan de mens ligt vallen de gevolgen heel erg mee et cetera. Het zal mensen die wel eens in een discussie geraken met pseudosceptici vast bekend in de oren klinken. Onderstaande tekening van Tom Toles vat deze fasen van ontkenning heel mooi samen.

Het boek gaat verder met enkele hoofdstukken over “The War On Climate Science”, de hypocrisie van het ontkennersgilde, geoengineering en “The Path Forward”. Vooral bij de eerste twee van deze hoofdstukken is de focus nogal gericht op personen en gebeurtenissen uit de VS, wellicht niet allemaal bekend voor de Nederlandse lezer. Politici zoals Ted Cruz en Inhofe komen hier voorbij, evenals bijvoorbeeld Fred Singer, Willie Soon en de broertjes Koch met hun dikke geldbuidel voor klimaatsceptische organisaties. Het laatste hoofdstuk van het originele boek, “The Path Forward”, over hoe verder en met hoop voor de toekomst vanwege het toegenomen besef in de wereld over klimaatverandering, sluit mooi af met deze zin over de aarde: “This is our home. It’s time to start acting like it.”.

Het nieuwe extra hoofdstuk gaat over het presidentschap van Trump die ervoor heeft gezorgd dat de VS uit het Klimaatakkoord van Parijs is gestapt en nu het enige land ter wereld is dat niet heeft getekend. Het hoofdstuk is getiteld “Return To The Madhouse”. De nieuwsberichten van de afgelopen anderhalf jaar geven mij persoonlijk de indruk dat deze terugkeer naar het gekkenhuis niet alleen geldt voor de kijk op klimaatverandering. Mann en Toles melden het volgende:

“In just his first year in office, he has continued to deny the existence and threat of climate change, appointed fossil-fuel-industry lobbyists and climate change deniers to key posts in his administration, and attempted to reverse his predecessor’s climate policies and actions.”

Er staat nog een stuk in over ex-Exxon-CEO Tillerson en EPA-aanvaller Scott Pruitt. In de duiventil van het Trump-presidentschap zijn deze twee mannen alweer opgestapt en vervangen door andere pseudosceptische politici. Ontkennen van wetenschap is blijkbaar een van de belangrijkste eigenschappen om onder Trump dit soort baantjes te krijgen.

Mann en Toles spreken in dit hoofdstuk ook de hoop uit dat men in de VS stopt met het totaal onzinnige debat of de door mensen veroorzaakte klimaatverandering wel bestaat, maar een debat gaat voeren over wat men daaraan kan doen. Nou, gelukkig gaat het niet overal hetzelfde als in de VS. Dicht bij huis, hier in Nederland, zijn er nu toch heel veel politieke partijen die dit punt al een behoorlijke tijd gepasseerd zijn en inmiddels is er zelfs een echt en zeer ambitieus klimaatakkoord gesloten.

Ik vond The Madhouse Effect een leuk boek om te lezen en het is duidelijk ook erg geschikt voor de minder wetenschappelijk onderlegde lezer. Een heel geslaagde samenwerking tussen een cartoonist en een klimaatwetenschapper. Ik vind het daarnaast bewonderenswaardig dat Michael Mann, ondanks alle smaad en laster die hij over zich heen heeft gekregen, zoveel tijd en energie heeft om dit soort boeken te schrijven, zich actief in de klimaatdiscussie te mengen en daarnaast een grote bijdrage aan de klimaatwetenschap weet te leveren.