De sceptische top 10 of: waarom klimaatsceptici ongeloofwaardig zijn (6)

Gastblogger Hans Custers behandelt “De 10 redenen waarom er geen klimaatcatastrofe komt” van Climategate.nl

6. Sinds de super El Ninjo van 1998 stijgt de wereldtemperatuur niet meer

Daar is het magisch jaar weer. 1998, baken van hoop en inspiratie voor veel klimaatsceptici. Laat ik hier eens iets positiefs zeggen over de top 10. Meestal zit er een grote adder onder het gras als sceptici over 1998 beginnen, maar deze keer is de adder duidelijk zichtbaar: de super El Niño. El Niño jaren zijn altijd warmer dan gemiddeld; een jaar met een super El Niño is veel warmer dan gemiddeld. Na zo’n El Niño daalt de temperatuur weer gewoon en het is volstrekt logisch dat het even duurt voordat we door de geleidelijke stijging door het toenemende broeikaseffect weer op het niveau van die tijdelijke hoge piek komen.

Wie bezig is met kwantitatief onderzoek wil altijd proberen om zoveel veel mogelijk informatie aan zijn moeizaam verkregen cijfers te ontfutselen. Met de verhouding tussen signaal en ruis als eeuwig terugkerende bron van frustratie. Er is een aparte tak van wetenschap die tal van gereedschappen heeft ontwikkeld om informatie uit cijfers te persen en om te bepalen hoe betrouwbaar die informatie is: de statistiek. Als een bekende Nederlandse klimaatscepticus beweert dat het maar een menselijk verzinsel is dat je het gemiddelde weer over 30 jaar moet gebruiken om het klimaat te bepalen, dan heeft hij het mis. Dat hebben wij mensen niet bedacht, dat heeft de statistiek voor ons bepaald. Sommigen schijnen te denken dat dat betekent dat je pas over dertig jaar iets over het klimaat van nu kunt zeggen. Dat is niet waar. Elke keer als er nieuwe cijfers zijn kun je weer een nieuw gemiddelde over 30 jaar berekenen. De invloed van één warm, koud, droog, nat, stormachtig of rustig jaar op dat gemiddelde is natuurlijk wel beperkt. Wie een kortere periode wil beschouwen mag dat vanzelfsprekend ook doen – het kan zelfs wel eens zinvol zijn – maar als je daarbij geen rekening houdt met de regels van de statistiek is er een grote kans dat je de mist in gaat. Wetenschappers komen bij analyses over een korte termijn vaak tot een conclusie als: “Er is geen statistisch significante stijging”. Sceptici vertalen dat naar: “Het warmt niet op”, Statistisch significant betekent in het algemeen: met een waarschijnlijkheid van meer dan 95%. Geen statistisch significante opwarming betekent dus dat de kortdurende variaties (de ruis) te groot is om met 95% zekerheid een onderliggende trend (het signaal) te kunnen onderscheiden (als je alleen naar dat korte tijdsinterval zou kijken). Je zou het ook om kunnen draaien: als er meer dan 5% kans is dat er geen signaal tussen de ruis zit, dan vindt de wetenschap dat terughoudenheid op zijn plaats is. In de klimaatsceptische blogosfeer wordt heel vaak misbruik gemaakt van de (terechte) neiging tot terughoudendheid van wetenschappers.

Maar goed, ik kan me best voorstellen dat niet iedereen altijd zin heeft in uitgebreide statistische analyses. Het is ook niet mijn hobby. Je zou om te beginnen een heel simpele vuistregel aan kunnen houden: als een berekende trend, of ander analyseresultaat, sterk verandert als je het begin- of eindpunt van de berekening een jaartje eerder of later neemt, dan klopt er iets niet. Waarschijnlijk is de periode te kort en anders is er iets anders mis. Via Wood For Trees en de Temperature Trend Calculator van SkS is het mogelijk om hier wat mee te spelen. Ik neem aan dat het wel duidelijk is dat deze tools leuk zijn om wat door de gegevens te grasduinen, maar dat je er geen state-of-the-art wetenschap mee bedrijft.

“The Escalator”

“The escalator” van Skeptikal Science laat zien hoe er in een lange periode van stijgende temperaturen veel korte stukjes met een dalende trend te vinden zijn, door precies het goede begin- en eindpunt te kiezen. Zelfverklaarde sceptici doen hiermee weer iets wat echte sceptici nooit zouden doen, net zo lang zoeken tot je een plukje gegevens hebt gevonden dat je mening bevestigt, zelfs als het geheel overduidelijk de andere kant op wijst. Dit zien we altijd weer terug in de klimaatsceptische “wetenschap”: er wordt nadrukkelijk gezocht naar bewijs voor een conclusie die al vaststaat. Echte wetenschap werkt nooit op die manier. In echte wetenschap zal men altijd ofwel alle beschikbare gegevens gebruiken, ofwel duidelijk motiveren waarom maar een deel van die gegevens wordt gebruikt.

Is er nog iets meer te zeggen over de natuurlijke factoren die een rol spelen? Jazeker! Het gaat te ver om te zeggen dat de wetenschap al die factoren tot in de puntjes doorgrondt, maar de grote lijnen kent men zeker wel. Met die kennis hebben is er ruim een jaar geleden een onderzoek gepubliceerd waarin de grootste natuurlijke invloeden – El Niño’s en La Niña’s, vulkanische activiteit en zonneactiviteit – uit de gemeten temperaturen gefilterd worden. Het resultaat spreekt voor zich: zie de video hieronder. Een recent onderzoek van het KNMI waarin alleen voor de Niño’s en Niña’s is gecorrigeerd komt tot vergelijkbare resultaten.

Een ander recent onderzoek laat zien dat de hoeveelheid energie in het klimaatsysteem gewoon blijft stijgen. Meer dan 90% van de energie die een versterkt broeikaseffect vangt komt uiteindelijk in de oceanen terecht. Als je alleen naar oppervlaktetemperaturen kijkt zie je dus maar een relatief klein deel van het klimaatsysteem.

Toename van de energieinhoud van het klimaatsysteem

Een kanttekening bij de voorgaande alinea’s. Recente publicaties en onderzoeken moeten altijd met wat terughoudendheid bekeken worden. Ze hebben de tand des tijds nog niet doorstaan. Dat geldt dus ook voor de onderzoeken die ik aanhaal. Maar die onderzoeken laten in elk geval zien dat het heel logisch is dat een opwarmend klimaat niet betekent dat elk jaar weer iets warmer is dan het voorafgaande.

Dan de hamvraag: is de temperatuur nu wel of niet gestegen sinds 1998. Ik hoop dat ik inmiddels duidelijk heb gemaakt waarom ik die vraag niet ga beantwoorden. Wie een dalende trend wil laten zien krijgt dat zonder al te veel moeite voor elkaar door wat handige keuzes uit alle beschikbare gegevens. Een stijgende trend “bewijzen” is nog net iets makkelijker. Maar het zegt allemaal niet zo veel. Juist in zo’n relatief korte periode heeft de enorme “uitbijter” van 1998 een grote invloed op de berekende trend. Één ding is wel heel zeker: de sceptici die menen dat de wetenschappelijke manier om een trend te bepalen inhoudt dat je een lijntje trekt van het begin- naar het eindpunt van een grafiek hebben het niet begrepen.

Vooralsnog wijst alles er op dat de temperatuur gewoon verder zal stijgen. Bij een volgende El Niño van enige betekenis zullen alle metingen met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid boven 1998 uitkomen. En, ook met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, vele klimaatsceptici zullen dan in koor roepen dat die hoge temperatuur door die El Niño komt. Duurt het dan een jaar of wat tot er een nieuwe, nog hogere piek komt, dan zijn ze die El Niño allemaal weer vergeten, en proberen ze ons te vertellen dat het nu toch echt afkoelt.

Enkele aanvullende links:

1. Skeptical Science reageert op een misleidend bericht in de Daily Mail en De Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie op De Telegraaf die het kritiekloos overneemt
2. Posts van Bart Verheggen op dit blog: Globaal gemiddelde temperatuur: korte termijn variatie vs lange termijn trend en Korte termijn trend geen voorspellende waarde voor lange termijn trend

Eerdere delen van deze serie:

• Proloog
• Deel 1 over paleoklimatologie en de vraag of een warm klimaat beter is voor ons
• Deel 2 over de correlatie tussen CO₂ en temperatuur
• Deel 3 over modellen
• Deel 4 over de broeikas versus de zon en de oceanen
• Deel 5 over CO₂ als plantenvoer