Ja, de mens is verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde

Eerder verschenen op RTLZ, in antwoord Roderick Veelo en Marijn Poels:

We horen het vaak: de meeste klimaatwetenschappers zijn het erover eens dat de aarde opwarmt door toedoen van de mens. Dit is keer op keer aangetoond op basis van literatuuranalyses en enquêtes, en de mate van consensus ligt steevast tussen de 90% en de 100%. Maar hoe weten we nu of die wetenschappers het wel bij het juiste eind hebben?

Een aantal conclusies van de klimaatwetenschap is zo goed als zeker. Zo is al in de 19^de eeuw aangetoond dat gassen zoals CO2 infraroodstraling absorberen, en daardoor het warmteverlies van de aarde temperen. Dit is inmiddels middelbare school natuurkunde. Ook weten we dat de toename van de CO2-concentratie in de atmosfeer komt door het verbranden van fossiele brandstoffen. De koolstof in de CO2 heeft namelijk een fossiele vingerafdruk, die ondubbelzinnig de afkomst verraadt. Meer CO2 betekent dus een dikkere deken van CO2 om de aarde heen, die daardoor wel moet opwarmen.

Maar het klimaat is toch altijd al veranderd, lang voordat de mens op het toneel verscheen? Jazeker. En de studie daarvan, paleoklimatologie, laat zien dat CO2 vaak een sleutelrol vervulde bij die klimaatveranderingen in het verre verleden. Modellen, gebaseerd op natuurkundige kennis van het klimaatsysteem, kunnen de recente opwarming goed verklaren, maar alleen als daarbij ook de menselijke invloeden zoals emissies van broeikasgassen en aerosolen (fijn stof) worden meegenomen.

Oftewel, meerdere bewijslijnen bevestigen de conclusie dat menselijk handelen de belangrijkste oorzaak is van de huidige opwarming. Zou het kunnen dat al die wetenschappers het faliekant mis hebben? Dat kun je natuurlijk nooit uitsluiten, maar voor een dergelijke boude stelling heb je dan wel heel sterke bewijzen nodig (‘extraordinary claims require extraordinary evidence’). En dat ontbreekt steevast aan dit soort claims.

Zo heeft Roderick Veelo het in zijn opiniestuk van 19 oktober over een “opgelegde eensgezindheid zonder tegenspraak”. Ik denk dat de heer Veelo nooit een wetenschappelijke conferentie heeft bijgewoond, want ik kan hem vertellen dat wetenschappers niets liever doen dan elkaar tegenspreken en corrigeren. Eensgezindheid  is vaak ver te zoeken. Geen wonder, want wetenschappelijke roem krijg je niet door je collega’s braaf na te praten; je moet met nieuwe inzichten komen! Over de grote lijn echter, zoals hierboven kort beschreven, zijn vrijwel alle klimaatwetenschappers het wel eens. Net zoals de meeste theoretisch fysici het eens zijn over Einstein’s theorieën. Dat ze om de haverklap een e-mail krijgen van iemand die meent het ultieme bewijs te hebben dat Einstein er helemaal naast zat zal hooguit tot een lach of wat irritatie leiden, maar zal hun inzichten meestal niet beïnvloeden.

Ook bij de klimaatwetenschap heb je mensen die zonder enige bewijsvoering stellen dat bovenstaande conclusies over CO2 en klimaat helemaal niet kloppen. Vaak gaat het dan om claims die door de wetenschap allang zijn onderzocht en weerlegd. Zo beweert Piers Corbyn bijvoorbeeld dat de CO2 uit de oceanen komt; niet van fossiele brandstoffen. Echter, de CO2-concentratie in de oceanen neemt niet af, wat je dan zou verwachten, maar toe. Corbyn’s ideeën hierover zijn dus in strijd met de waarnemingen.

Dat weerhoudt documentairemaker Marijn Poels er niet van om hem uitgebreid aan het woord te laten in zijn documentaire “the uncertainty has settled”. Poels noemt Corbyn’s ideeën “genuanceerd”, terwijl het gewoon indruist tegen de wet van behoud van massa. Een uitgebreide kritiek op de documentaire vindt u op ons klimaatblog.

In een radiodebat tussen mij en Poels zei hij: “Of meneer Corbyn heeft gelijk, of meneer Verheggen, daar ga ik niet over; ik ben geen wetenschapper.” Poels vindt dat hij als journalist niet hoeft uit te zoeken wie er onzin kletst en wie niet: “ik heb geen verantwoordelijkheid”. Dat vind ik een betreurenswaardige houding voor een documentairemaker, wat toch meestal onder het genre ‘non-fictie’ wordt geschaard.

Poels en Veelo hebben zelf in hun stukken geen inhoudelijke kritiek op de wetenschap; ze bedienen zich hoofdzakelijk van retoriek en vage beschuldigingen. Dat is een bekend patroon: als je de wetenschappelijke conclusies naast je neer wilt leggen, maar je hebt geen solide inhoudelijke argumenten, dan biedt een complottheorie uitkomst om te verklaren waarom al die wetenschappers er toch van die rare denkbeelden op na houden. Een andere verklaring voor de brede wetenschappelijke consensus zou natuurlijk kunnen zijn dat de diverse bewijslijnen nu eenmaal heel sterk en consistent een bepaalde richting op wijzen: de aarde warmt op en dat komt door ons.

Naschrift:

Stephan Okhuijsen had eveneens een stevige repliek op Veelo op de blog Sargasso, maar benaderde het vanuit een heel andere invalshoek. Waar ik in bovenstaand stuk vooral benadruk wat we nu eigenlijk weten en hoe we dat weten, gaat Stephan vooral in op de achterliggende retoriek van Veelo. Hij schuwt het daarbij niet om zijn frustraties over Veelo’s gemakzuchtige manier van redeneren te uiten:

Dat de columnist toch de uitspraak “97 procent van de wetenschappers kan er naast zitten” doet, laat alleen maar zien dat hij zichzelf geen tijd gegund heeft om te bepalen hoe die wetenschap er dan uit ziet en waardoor het komt dat er zo’n grote consensus is. Dat is geen opgelegd verhaal, dat is het resultaat van heel veel heel serieus wetenschappelijk werk. Zeggen dat al die verschillende wetenschappers met al die verschillende visies in inzichten er simpelweg naast zitten, is eigenlijk een schoffering van de wetenschap.

(…)

Hij slingert de wereld in dat ergens naar geluisterd moet worden, zonder zelf goed uitgezocht te hebben of daar niet allang naar geluisterd is. Dan had hij namelijk geweten dat er weinig in de documentaire [van Marijn Poels – BV] zit dat stand houdt in het moderne wetenschappelijke debat. En dat de documentairemaker dit ook had kunnen weten. Dat het te makkelijk is om te zeggen dat hij de andere kant ook een stem wilde geven. Daarmee geeft hij feitelijk aan dat willekeurig welke mening net zo zwaar telt als serieus wetenschappelijk onderzoek.

.@Steeph maakt mooi duidelijk hoe het is om voor honderdste keer met onhoudbare argumenten te worden geconfronteerdhttps://t.co/4MVn7OdrJV

— KlimaatVerandering (@klimaatVeranda) October 23, 2017

Roderick Veelo heeft inmiddels op RTLZ (waar hij vaste columnist is) op mij en Okhuijsen gereageerd, zonder echter in te gaan op de vele argumenten die wij beiden aandragen.

Veelo roemt de algehele twijfel, maar vergeet dat je voor twijfel ook redenen nodig hebt. Die geeft hij niet. Integendeel, hij zegt: “Juist als iedereen het met elkaar eens is, verdienen eigenwijze twijfelaars extra aandacht.” Dat is een vrij bizarre uitspraak, want het impliceert dat hoe zekerder de wetenschap ergens over is  (we hebben het tenslotte over consensus in de wetenschap), hoe meer aandacht we aan mensen moeten geven die aan de wetenschappelijke conclusies twijfelen. Twijfelen of roken wel ongezond is? Platte aarde? Nou, dat verdient een podium in onze nationale media!

Het gaat niet om het negeren van "afvallige" opvattingen, maar van pertinent *onjuiste* opvattingen. Dat onderscheid ziet @rveelo nog niet.

— KlimaatVerandering (@klimaatVeranda) October 26, 2017